Nếu một thuật toán có thể làm nhanh gấp mười lần công việc của bạn, liệu bạn có sẵn sàng đổi nghề? Chỉ trong vài năm tới, trí tuệ nhân tạo được dự báo sẽ xóa sổ hàng triệu vị trí nhưng đồng thời mở ra những cơ hội nghề nghiệp hoàn toàn mới cho người biết tận dụng AI. Bài viết này giúp bạn nhận diện đâu là công việc sắp “biến mất”, đâu là nghề “chuyển mình” trong 2025 và lộ trình kỹ năng để bạn bứt phá trước làn sóng chuyển đổi số.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo quá trình tự động hóa sẽ khiến 85 triệu việc làm trên toàn cầu biến mất từ nay đến năm 2025, nhưng đồng thời tạo ra 97 triệu việc làm mới – tức tăng ròng khoảng 12 triệu vị trí. Tại Việt Nam, Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) cũng nhận định AI có thể đóng góp tới 120 tỷ USD vào GDP năm 2040, trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. Những con số này cho thấy nhu cầu nhân lực công nghệ sẽ tăng vọt trong tương lai gần.
Các doanh nghiệp đang nhanh chóng ứng dụng AI và tự động hóa vào quy trình. Một khảo sát cho thấy 67% lãnh đạo doanh nghiệp đã quen sử dụng AI (đặc biệt là các AI agent) trong công việc hằng ngày, so với chỉ 40% nhân viên. Sự chênh lệch này cho thấy đội ngũ lãnh đạo đang chủ động đón đầu công nghệ, trong khi nhiều nhân viên còn chậm thích ứng. Khi những quy trình lặp lại được robot và phần mềm xử lý, lực lượng lao động sẽ dịch chuyển sang các vai trò đòi hỏi tính sáng tạo, phân tích và ra quyết định – nhóm công việc mà máy móc khó thay thế hoàn toàn.
Tự động hóa các công việc lặp lại: Công nghệ RPA (robot tự động hóa quy trình) kết hợp với AI như thị giác máy tính và chatbot đang thay thế các công việc như nhập liệu, kiểm tra hồ sơ hay xử lý thủ công đơn giản, vốn mang tính lặp đi lặp lại.
Tăng mạnh nhu cầu phân tích dữ liệu: Các doanh nghiệp ngày nay cần nhiều chuyên gia phân tích để nhanh chóng biến khối lượng dữ liệu lớn thành những quyết định hiệu quả, làm tăng nhu cầu tuyển dụng nhân sự lĩnh vực này.
Xuất hiện các sản phẩm & mô hình kinh doanh mới: AI đã tạo ra những lĩnh vực hoàn toàn mới như nhà máy thông minh, ngân hàng số, chăm sóc khách hàng tự động… Kéo theo đó là nhu cầu ngày càng cao đối với những chuyên gia có kỹ năng đặc thù để vận hành, quản lý và tối ưu các mô hình kinh doanh mới này.
Nguồn: WEF Future of Jobs 2025 & tổng hợp báo chí Việt Nam
Đây là những người lập trình và tinh chỉnh các mô hình AI, từ mô hình học máy truyền thống đến mạng nơ-ron sâu. Họ luôn tối ưu thuật toán để mô hình hoạt động hiệu quả hơn. Kỹ sư AI/Machine Learning hiện nằm trong nhóm nghề có thu nhập thuộc top đầu thị trường công nghệ.
Chuyên gia khoa học dữ liệu phân tích khối lượng dữ liệu lớn để rút ra các insight giá trị, hỗ trợ việc ra quyết định kinh doanh. Mức lương của vị trí này thường cao hơn khoảng 35% so với mức trung bình ngành CNTT nhờ tính chuyên môn cao và nhu cầu nhân lực lớn.
Những chuyên gia này thiết kế và quản lý hạ tầng AI trên các nền tảng đám mây. Họ đảm bảo hệ thống luôn sẵn sàng, linh hoạt và an toàn. Các chứng chỉ uy tín về điện toán đám mây như AWS, Azure hiện rất được săn đón cho vai trò Cloud Architect/DevOps, bởi nhiều doanh nghiệp cần triển khai giải pháp AI trên quy mô lớn.
Đảm bảo an toàn cho hệ thống CNTT và hệ thống vận hành công nghiệp (OT) trước nguy cơ tấn công ngày càng tinh vi. Bảo mật đang trở thành ưu tiên hàng đầu: một khảo sát cho thấy 78% doanh nghiệp xem đầu tư vào an ninh mạng là ưu tiên cao. Các chuyên gia an ninh mạng vì thế ngày càng được trọng dụng, đặc biệt trong bối cảnh nhà máy thông minh và hạ tầng số phát triển mạnh.
Các chuyên gia thiết kế trải nghiệm người dùng (UX/UI) và marketing số đang tận dụng AI để nâng cao hiệu quả công việc. Họ tạo ra trải nghiệm số cá nhân hóa cho từng người dùng và dùng AI để sản xuất nội dung nhanh hơn, đồng thời tối ưu hóa chiến dịch quảng cáo. Khả năng kết hợp sáng tạo nội dung với công cụ AI giúp các chuyên gia marketing kỹ thuật số tạo ra lợi thế cạnh tranh mới.
Đây là những vai trò hoàn toàn mới nổi lên trong giai đoạn 2024–2025. Prompt Engineer chịu trách nhiệm thiết kế các câu lệnh (prompt) tối ưu để “điều khiển” AI tạo sinh (như ChatGPT) đưa ra phản hồi chất lượng. Trong khi đó, AI Trainer sẽ đánh giá, tinh chỉnh đầu ra của mô hình và huấn luyện lại để AI ngày càng thông minh và chính xác hơn. Các vai trò này đảm bảo rằng hệ thống AI mang lại kết quả hữu ích, đúng với mong đợi của con người.
Xem thêm: Kinh nghiệm phỏng vấn xin việc 2025 mới nhất (Mẹo ghi điểm với nhà tuyển dụng năm 2025)
Đánh giá rủi ro nghề nghiệp hiện tại: Công việc của bạn có lặp đi lặp lại và ít đòi hỏi sáng tạo không? Nếu câu trả lời là "có", nguy cơ bị tự động hóa thay thế sẽ rất cao. Hãy chủ động tìm hiểu xu hướng để biết vị trí của mình có thuộc nhóm dễ bị AI thay thế hay không.
Học nền tảng về AI & dữ liệu: Trang bị kiến thức căn bản về AI, học máy và phân tích dữ liệu bằng cách tham gia các khóa học trực tuyến (Google, Microsoft, Coursera...). Chỉ cần 3–6 tháng học tập nghiêm túc, bạn có thể nắm vững nền tảng cần thiết để bước sang các vai trò công nghệ.
Xây dựng dự án thực tế: Đừng chỉ học lý thuyết – hãy bắt tay vào làm dự án nhỏ để “thực chiến”. Bạn có thể thử phân tích một bộ dữ liệu mở, hoặc tự xây dựng một chatbot mini. Đăng dự án lên GitHub hoặc portfolio cá nhân để làm “bằng chứng” cho kỹ năng mới của bạn.
Rèn luyện kỹ năng mềm số: Tập trung phát triển các kỹ năng như tư duy phản biện, giao tiếp đa kênh và sáng tạo. Đây là nhóm kỹ năng mà AI khó thay thế. Những người lao động có khả năng thích ứng, học hỏi liên tục và làm việc hiệu quả trong môi trường số sẽ luôn được đánh giá cao.
Cập nhật báo cáo thị trường: Thế giới công nghệ biến đổi nhanh chóng từng năm. Hãy đọc các báo cáo uy tín (WEF, NIC, Microsoft Work Trend Index…) mỗi năm để nắm bắt xu hướng mới nhất, từ đó điều chỉnh kế hoạch phát triển sự nghiệp cho phù hợp. Ví dụ, báo cáo Future of Jobs của WEF hay Work Trend Index của Microsoft sẽ cho bạn cái nhìn tổng quan về kỹ năng nào đang lên ngôi.
Làn sóng AI 2025 đang dần đóng lại cánh cửa của nhiều nghề truyền thống, nhưng đồng thời mở ra cánh cửa sự nghiệp mới cho những ai sẵn sàng chuyển đổi. Bằng cách chủ động nâng cấp kỹ năng liên quan đến AI, xây dựng kinh nghiệm thực tế và nuôi dưỡng tư duy học hỏi suốt đời, bạn sẽ không những không bị “đào thải” mà còn trở thành nhân lực cốt lõi trong nền kinh tế số. Hãy bắt đầu ngay hôm nay: chọn một khóa học về AI, thực hành một dự án nhỏ và kết nối với cộng đồng công nghệ – bởi cơ hội sẽ thuộc về những người chuẩn bị kỹ lưỡng nhất.
Xem thêm: Những nhóm ngành tương lai ‘chuyển mình’
